Η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη διάρκεια ανάγκης για υποστήριξη από αναπνευστήρα σε ασθενείς με οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια. Επιπλέον, η μεταβολική κέτωση για την οποία θα μιλήσουμε παρακάτω, μειώνει τη συστηματική φλεγμονή, κάτι που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να σταματήσει η “καταιγίδα κυτοκινών” στη λοίμωξη COVID-19, η οποία δημιουργεί και τα πιό σοβαρά προβλήματα.

Μια μεγάλη μελέτη (https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(17)32252-3/fulltext) που έλαβε χώρα σε πολλές χώρες, και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet, δείχνει ότι το λίπος δεν σχετίζεται με καρδιακές παθήσεις και πως το κορεσμένο λίπος μερικές φορές μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι δίαιτες με βάση τους υδατάνθρακες σχετίζονται με υψηλή θνησιμότητα, ενώ οι δίαιτες με βάση το λίπος συσχετίζονται με χαμηλότερη θνησιμότητα.

Τι είναι η κετογονική δίαιτα

Είναι η δίαιτα που βασίζεται σε ποιοτικά λίπη (ελαιόλαδο, λάδι ψαριών, σπόρων, λαχανικών), πρωτεΐνες και όχι σε υδατάνθρακες, και έχει αποδειχθεί θετική για την καρδιά, τον εγκέφαλο, το έντερο και τις αρθρώσεις. Η κετογονική δίαιτα έχει διάφορα στάδια και βαθμούς δυσκολίας, αλλά γενικά πρόκειται για μια διατροφή που στηρίζεται σε υγιή λίπη όπως λάδι καρύδας, αβοκάντο, αυγά, λιπαρά ψάρια, ξηρούς καρπούς, ενώ εξαλείφονται εντελώς τα δημητριακά, η ζάχαρη και τα αμυλούχα λαχανικά όπως το καλαμπόκι και οι πατάτες, με αποτέλεσμα να προωθείται η μεταβολική κέτωση (παραγωγή κετονών) μέσω του ηπατικού μεταβολισμού των λιπαρών οξέων.

Σε προχωρημένο στάδιο η δίαιτα αυτή μπορεί να περιέχει 70% λιπαρά, 25% πρωτεΐνη και 5% υδατάνθρακες. Αρκετά σημαντικά είναι τα Ω3 που μπορεί κάποιος να τα πάρει από τροφές όπως το σκουμπρί, ο σολωμός, η σαρδέλα, ο βακαλάος, τόνος, τα καρύδια, τους σπόρους τσία και το λιναρόσπορο. Επίσης τα κορεσμένα λιπαρά που βρίσκονται στο λάδι καρύδας, φοινικέλαιο και το γκι και τα μονοακόρεστα λιπαρά που βρίσκονται στα αβοκάντο, τις ελιές και το ελαιόλαδο, στους ξηρούς καρπούς,

Η απώλεια βάρους είναι δεδομένη, αλλά αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό, είναι ότι αυτό το είδος διατροφής είναι καλό και γιατί μειώνει τη φλεγμονή. Η κετογονική διατροφή αντιμετωπίζει τη φλεγμονή, ενώ η δίαιτα με χαμηλά λιπαρά και υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες των τελευταίων δεκαετιών προκαλεί φλεγμονή. Αυτό είναι σκάνδαλο για όλες τις τροφές που έχουν δημιουργηθεί με χαμηλά λιπαρά που πιστεύεται ότι είναι καλές για την υγεία, καθώς επίσης και για τις αρνητικές επιπτωσεις των κακής ποιότητας υδατανθράκων και των γλυκών εν γένει.

Μερικά θετικά της κετογονικής δίαιτας

• Η κετογονική δίαιτα μπορεί να ενισχύσει την απώλεια βάρους και ειδικά το κοιλιακό λίπος που ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα υγείας (www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC538279/) όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτη, κατάθλιψη κα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που την έχει κάνει διάσημη στον γενικό πληθυσμό.

• Η κετογονική δίαιτα μειώνει την όρεξή (https://www.nature.com/articles/ejcn201390) πιθανότατα λόγω υψηλής περιεκτικότητάς σε πρωτεΐνες και λιπαρά που οδηγούν στο αίσθημα κορεσμού.

• Η κετογονική δίαιτα μπορεί να βελτιώσει τον διαβήτη και την ισορροπία του σακχάρου στο αίμα (www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2633336/). Η κετογονική δίαιτα βελτιώνει τη γλυκόζη νηστείας, την ινσουλίνη νηστείας και την απώλεια βάρους, ενώ παρατηρείται βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Όσοι είναι προδιαβητικοί ή πάσχουν από διαβήτη καλό είναι να εξετάσουν το ενδεχόμενο να την ακολουθήσουν.

• Η κετογονική δίαιτα μπορεί να βελτιώσει παθολογικές νευρολογικές καταστάσεις όπως η επιληψία και οι διαταραχές της διάθεσης (www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3321471/). Είναι γνωστή η ευεργετική δράση της κετογονικής δίαιτας στις επιληπτικές κρίσεις και είναι επίσης πιθανώς ευνοϊκή για άλλες νευρολογικές καταστάσεις και διαταραχές της διάθεσης, το ALS, τις ημικρανίες, το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.

Μερικά αρνητικά της κετογονικής

• Δυσκολία στην εφαρμογή της και μονοτονία. Χρειάζεται ισχυρή θέληση για να αντισταθεί καποιος στους υγιείς εποχιακούς υδατάνθρακες που για παράδειγμα προσφέρουν τα φρούτα, αλλά και στην κοινωνικότητα που προσφέρει ένα “φυσιολογικό” γεύμα με φίλους/οικογένεια. Επίσης αν κάποιος δεν γίνει δημιουργικός και δεν μελετήσει τσελεμεντέδες ειδικούς για την κετογονική δίαιτα, τότε γευστικά μπορεί να υπάρξει ιδιαίτερη μονοτονία.

• Απώλεια πολλών διατροφικών στοιχείων. Επειδή όλα τα φρούτα (εκτός από ελάχιστα όπως τα μούρα κα. φρούτα του δάσους) και τα αμυλούχα λαχανικά απαγορεύονται στην κετογονική διατροφή, τα οποία περιέχουν υψηλά επίπεδα αντιφλεγμονωδών συστατικών όπως η ρεσβερατρόλη στα κόκκινα σταφύλια, οι πολυφαινόλες στα σκούρα φρούτα, η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη, στα κεράσια κτλ. το αποτέλεσμα είναι η πιθανότητα ανεπάρκειας βιταμινών. Ο σωστός σχεδιασμός της δίαιτας μπορεί να προκαλέσει την αποφυγή αυτής της πιθανότητας.

• Δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα είναι συχνή σε αυτή την δίαιτα διότι στο προχωρημένο επίπεδο της έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. Βέβαια υπάρχουν λύσεις για αυτό το πρόβλημα.

• Η «κετο γρίπη». Η «κετο γρίπη»είναι μια δυσάρεστη παρενέργεια που εμφανίζεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Μερικά συμπτώματα αυτής της κατάστασης είναι οι πόνοι στο σώμα και η υπερβολική κόπωση. Και εδώ υπάρχει λύση.

• Πιθανότητα υποθυρεοειδισμού. Ο θυρεοειδής πρέπει να παρακολουθείτε για την περίπτωση εμφάνισης υποθυρεοειδισμού.

• Υπολειπόμενη ανάπτυξη στα παιδιά. Η μειωμένη ανάπτυξη στα παιδιά που ακολουθούν αυστηρή κετογονική δίαιτα, θα πρέπει να θεωρηθεί δεδομένη. Όμως αυτή η υπό-ανάπτυξη, πάντα υποστρέφεται μετά το τέλος της κετογονικής δίαιτας και το παιδί ανακτά την φυσιολογική του ανάπτυξη μόλις η δίαιτα επανέλθει σε επίπεδα όπου δεν υπάρχει στέρηση υδατανθράκων.

Οι πρωτόγονοι Εσκιμώοι ελάμβαναν περίπου το 90% των θερμίδων τους από κρέας και λίπος από φώκιες, φάλαινες, καριμπου και ψάρια. Για αυτό και σαν πληθυσμός μπορεί να αναδείξει τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις της δίαιτας χαμηλών υδατανθράκων και υψηλής κατανάλωσης υγιών λιπαρών και ζωικής πρωτεΐνης. Επιστήμονες ανέφεραν ότι οι πρωτόγονοι Εσκιμώοι υπέφεραν από ηπατική διόγκωση και παρόλο που είχαν μια αξιοσημείωτη αντίσταση στην οδοντική τερηδόνα και τις καρδιακές παθήσεις, εμφάνισαν υψηλή συχνότητα αιμορραγικών εγκεφαλικών και το υψηλότερο ποσοστό οστεοπόρωσης στον κόσμο, παρά την κατάποση τουλάχιστον 2.000 mg ασβεστίου καθημερινά από τα κόκκαλα των ψαριών (λόγω της εξαιρετικά υψηλή πρόσληψης πρωτεΐνης προκαλείται απώλεια ασβεστίου στα οστά).

Κετογονική δίαιτα και Ασιατική Ιατρική

Η Ασιατική Ιατρική (ΑΙ) με την σοφία της έχει μιλήσει για την ανάγκη να υπάρχουν όλες οι γεύσεις και οι τροφές στη διατροφή, σε αναλογίες που εξαρτώνται από την εποχή, την ιδιοσυγκρασία του ατόμου αλλά και την παρούσα κατάσταση. Όλες οι γεύσεις χρειάζονται επειδή ή κάθε μία θα θρέψει και ένα από τα βασικά μας όργανα. Από την άλλη η υπερβολική μακροχρόνια επικράτηση μια γεύσης μπορεί να φέρει αρνητικά αποτελέσματα στο όργανο που την έχει ανάγκη και την μεταβολίζει, κάτι που τελικά θα επηρεάσει όλον τον οργανισμό. Οι υδατάνθρακες από τα δημητριακά και τα γλυκά εν προκειμένου σχετίζονται με το όργανο της Ασιατικής Ιατρικής πι-σπλήνα. Αυτό το όργανο είναι ιδιαίτερα κουρασμένο στους ανθρώπους του δυτικού πολιτισμού λόγω της υπερκατανάλωσης γλυκών, της υπερφαγίας γενικότερα και των συναισθηματικών προβλημάτων.

Αν και η ΑΙ υποστηρίζει πως δημητριακά όπως το σιτάρι, η βρώμη και το ρύζι είναι καλά για την υγεία ταυτόχρονα υποστηρίζει τη χρήση μιας δίαιτας με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες. Αρχαία κείμενα που αναφέρονται στην «διατροφή του τσι γκονγκ» (εξάσκηση της ζωτικής μας δύναμης) συμβουλεύουν τον περιορισμό των υδατανθράκων και όχι την πλήρη αποχή.

Η ΑΙ στηρίζει την αξία της ζωικής πρωτεΐνης στη διατροφή. Αυτή μπορεί να προέρχεται από κρέας ή όχι (γαλακτοκομικά, αυγά, ψάρι) με την κάθε μια τροφή να έχει την δική της συγκεκριμένη ιδιότητα. Στην Κίνα επικρατεί το ρητό 吃脑补脑, chī nǎo bǔ nǎo που σημαίνει φάε εγκέφαλο για να τονώσεις το εγκέφαλο σου. Αυτό επεκτείνεται σε οποιαδήποτε τροφή και όργανο. Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να φάει καρύδια επειδή στο εσωτερικό τους το ήμισυ τους μοιάζει με εγκέφαλο για να τονώσει τον εγκέφαλο ή τα καρότα, που αν κάποιος τα κόψει μοιάζουν με μάτια, για να τονώσει τα μάτια του.

Η δίαιτα αυτή δεδομένου του ότι περιέχει πολλά λιπαρά και πρωτεΐνες είναι δεδομένο ότι θα βοηθήσει τον εγκέφαλο που είναι φτιαγμένος από λιπαρά και πρωτεΐνες ο ίδιος και το νευρικό σύστημα εν γένει, σύμφωνα με την αρχή chī nǎo bǔ nǎo. Επίσης μπορεί να ξεκουράσει τον πι-σπλήνα από τις γλυκές γεύσεις με αποτέλεσμα να υπάρξει μεταβολική ισορροπία και καθαρισμός του σώματος από υποπροϊόντα. Όμως σύμφωνα με την ΑΙ μια τέτοια δίαιτα δεν θα πρέπει να γίνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα διότι θα προκύψουν δυσαρμονίες από την απώλεια γεύσεων και ουσιών καθώς και από την κόπωση που θα δημιουργηθεί στα όργανα που μεταβολίζουν τα λίπη και τις πρωτεΐνες.

Στην Κίνα (τουλάχιστον πριν από 2 δεκαετίες που πήγα για πρώτη φορά) σχεδόν δεν έβρισκε κανείς ζαχαροπλαστεία, διότι οι άνθρωποι δεν έτρωγαν συχνά γλυκά και δεν τα είχαν στην διατροφή τους. Τώρα πλέον δεν συναντώνται συχνά αλλά μπορεί κάποιος να τα βρει και να αγοράσει τις περισσότερες φορές κάκιστης ποιότητας γλυκά. Μαζί με την ατμοσφαιρική ρύπανση, το στρες και την απομάκρυνση από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και διατροφής, αυτά έχουν προκαλέσει κατακόρυφη άνοδο του καρκίνου, του διαβήτη, της κατάθλιψης και των καρδιοαγγειακών παθήσεων. 

Τέλος να αναφέρουμε πως η ιατρική έρευνα σημειώνει πως η φλεγμονή είναι η βασική αιτία των οξέων και χρόνιων διαταραχών που θα οδηγήσουν σε παθολογικές καταστάσεις. Ο βελονισμός και αρκετά βότανα μειώνουν τη φλεγμονή. Το ίδιο φυσικά κάνει και η σωστή διατροφή. 

Σχόλια

Έμπειρη διαιτολόγος-κλινική διατροφολόγος στην Αμερική αναφέρει πως η κετογονική διατροφή δεν είναι μια διατροφή που μπορεί κάποιος να κάνει για μια ζωή. “Η μεσογειακή διατροφή πιθανός είναι μια από τις καλύτερες επιλογές διατροφής”. Η κετογονική μπορεί να χρησιμοποιηθεί σταδιακά για την ανακούφιση κυρίως του παγκρέατος αλλά και την ξεκούραση του οργανισμού. Επίσης είναι σχεδόν απαραίτητη σε ανθρώπους που πάσχουν από συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις.

Τα λιπαρά είναι θετικά για τον οργανισμό και δεν πρέπει να τα αποφεύγουμε και να καταναλώνουμε προϊόντα χαμηλών λιπαρών. Είναι καλό να υπάρχει μετριασμός στην λήψη υδατανθράκων και σχεδόν πλήρης αποχή των γλυκών.

Διαφορετικά στοιχεία της διατροφής μπορεί να επιβαρύνουν διαφορετικά όργανα. Τα λιπαρά συνήθως επιβαρύνουν το ήπαρ και τη χοληδόχο κύστη, οι πρωτεΐνες τα νεφρά και οι υδατάνθρακες το πάγκρεας. Όλα χρειάζονται με μέτρο και το κάθε όργανο θέλει μια περίοδο ξεκούρασης, ειδικά αν πάσχει.

Όπως πολλοί γνωρίζουν το εντερικό μικροβίωμα είναι πολύ σημαντικό για την υγεία. Η κάντιντα ειδικά, απολαμβάνει τα σάκχαρα και τους υδατάνθρακες, ενώ τα bifidus, acidophilus, που είναι τα καλά βακτηρίδια,  απολαμβάνουν τα λαχανικά όταν βρίσκονται στο έντερο. Οπότε η κετογονική δίαιτα ή η δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, βοηθάει και το μικροβίωμα, βελτιώνοντας έτσι την συνολική υγεία.